• امکان عبور نور مناسب را به داخل فراهم می‌کرد.
• اجازه می‌داد افراد داخل خانه به راحتی از تماشای منظره بیرونی لذت ببرند.
• تابش شدید نور خورشید به داخل در فصل گرما جلوگیری می‌کرد
• حفظ حریم خانه ،در این نوع پنجره امکان دید مستقیم از بیرون به اتاق‌ها و تالارها میسر نبود

پنجره های شباک

یکی ازانواع  پنجر های زیبا در معماری ایرانی که در بسیاری ازمناطق  دیده ی شود، پنجره های شباک هستند. شباک به معنی شبکه بندی شده است ، در واقع پنجره های شباک ، فاقد شیشه هستند.

شباک نوعی پنجره است که از یک سطح مشبک ساخته شده و از یک طرف میتوان به طرف دیگر آن دید داشت. این پنجره کاربرد های زیادی دارد و می توان از آن در بخش های گوناگون ساختمان و در شکل های متنوع استفاده کرد. پنجره شباک از مصالح گوناگونی مانند سنگ، آجر،چوب، گچ و کاشی ساخته می شود. این نوع پنجره، از یک سطحی که دارای فضاهای پر و خالی است، ساخته می شود. یک سطح مشبک که علاوه بر تامین نور و تهویه، می تواند حریم خصوصی را نیز محفوظ نگه دارد. در مناطق گرم و مرطوب از پنجره های شباک به عنوان جان پناه در پشت بام ها استفاده می شود تا با وزش باد از داخل فضاهای خالی کمکی در رفع رطوبت پشت بام شود. همچنین در بعضی از موارد از پنجره ی شباک در جلوی روزنه فضاهایی مانند زیر زمین استفاده می شود تا تهویه مناسب به سمت حیاط صورت گیرد.

جامخانه

احتمالا بارها دیده ایده که بسیاری از سازه های ایرانی ، ساختاری گنبدی شکل دارند. شکل گنبدی سازه ها در واقع بخش جدایی ناپذیر معماری سنتی ایرانی اند. بازارهای سنتی تمام شهرهای ایران، دارای مجموعه‌ای از این طاق‌ها هستند.

پنجره های جامخانه، در واقع حفره هایی روی مرکز گنبد ها هستند که گردش هوا و عبور نور را ممکن می کنند.

جامخانه ها معمولا از جنس سفال و به شکل کروی ساخته می شدند. و برفراز پشت بام ها قرار میگرفتند.

روی سطح سفالی آن حفره هایی در نظر گرفته می شده که بر روی آنها یک جام شیشه قرار می گرفت. استفاده از جام برای بستن این حفره ها هم آسان بود، و هم نمایی زیبا نیز ایجاد می کند.

پنجره های روزن

پنجره های روزن در معماری ایران، روزن به پنجره هایی گفته می شد که کوچک بوده و نقش فرعی و مکمل را برای تهویه و نورگیری فضاهای بزرگ ایفا می کردند. نمونه هایی از این نوع پنجره  را می توان در اتاق های 3 دری، 5 دری، 7 دری و همچنین در حجره های کاروانسرا ها یا مدرسه ها پیدا کرد. در گذشته بر روی بیشتر روزن ها پوششی از جنس آجر، گچ یا چوب قرار می دادند تا مانعی برای ورود مستقیم نور باشد.پنجره های روزن در شکل متفاوتی مانند مستطیل، دایره ،مربع و یا ترکیبی از مثلث با مربع یا مستطیل ساخته می شدند.در واقع می توان گفت نور گیری و تهویه فضاهای خدماتی مانند مطبخ ها و انبار ها توسط این پنجره ها و از مسیر سقف انجام می شد. در بالاترین نقطه سقف بسیاری از بازار های سر پوشیده نیز روزن قرار داشت.